Kogo, w jakich przypadkach i jak można wydziedziczyć?
Wydziedziczenie oznacza pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku. Zachowek zaś należy się zstępnym (dzieciom, wnukom, prawnukom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Jeżeli uprawniony do zachowku nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku (½ bądź 2/3 wartości udziału spadkowego) albo do jego uzupełnienia.
Art. 1008 kodeksu cywilnego stanowi, iż spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Są to wyłączne przyczyny wydziedziczenia.
Pierwsza z nich odnosi się do nagannego postępowania uprawnionego do zachowku, głównie przejawiającego się np. w alkoholizmie tej osoby, porzuceniu przez nią najbliższej rodziny, narkomanii, prostytucji, przestępczego trybu życia. Ważne, aby zachowanie tej osoby było uporczywe, a więc miało pewne cechy trwałości, powtarzalności oraz sprzeciwiało się woli spadkodawcy.
Druga przesłanka dotyczy popełnienia umyślnego przestępstwa przeciwko życiu,zdrowiu,wolności bądź rażącej obrazy czci. W tym wypadku osobą wobec której skierowany jest czyn jest nie tylko sam spadkodawca, ale także osoba mu najbliższa (kodeks cywilny nie precyzuje, kto jest osobą najbliższą, ustala się tą kwestię indywidualnie, badając stosunki spadkodawcy z otoczeniem).
Trzecią przesłankę stanowi uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy, które przejawia się głównie w: niedopełnianiu obowiązku alimentacyjnego względem niego, zaniedbywaniu opieki, obowiązków wynikających z umowy dożywocia, faktycznym zerwaniu kontaktów rodzinnych.
Podobnie jak w przypadku pierwszej przesłanki istotnym jest, aby naganne zachowanie uprawnionego do zachowku było uporczywe, a więc miało pewne cechy trwałości, powtarzalności.
Wydziedziczenie może nastąpić jedynie w testamencie. W treści testamentu musi być wyraźnie wskazana jedna z wymienionych wyżej przyczyn wydziedziczenia. Oczywiście nie musi być przytoczona dokładna treść przepisu, niemniej z treści dokumentu wyraźnie musi wynikać z którego z powyżej wymienionych powodów następuje wydziedziczenie.
Wydziedziczenie jest całkowite (nie można pozbawić „części” prawa do zachowku), nie może być wyrażone z zastrzeżeniem warunku (np. jeśli się nie poprawisz), ani terminu (jeśli umrę do roku od dnia sporządzenia testamentu).
Wydziedziczenie bezzasadne, dokonane z naruszeniem art. 1008 – 1011 k.c. nie wywołuje zmierzonego przez spadkodawcę skutku prawnego. Uprawniony do zachowku może dochodzić swoich praw, powołując się na bezpodstawność wydziedziczenia.
W razie przebaczenia wydziedziczenie staje się bezskuteczne.
Należy także pamiętać, iż w razie wydziedziczenia zstępnego jego zstępni będą jednak uprawnieni do zachowku po spadkodawcy (czyli jeśli np. syn ma dzieci to w razie skutecznego wydziedziczenia syna prawo do zachowku po zmarłym dziadku będą miały wnuki).
Podstawa prawna:
art. 1008-1011 kodeksu cywilnego
Stan prawny na dzień: 08.11.2016 r.
No comments yet.